Hangi Ebeveyn Tavırlarını Bu Tarif İçerisinde Ele Alabiliriz? Bu Usul Ebeveyn Tavırları Çocukları Nasıl Tesirler?
- Katı, reddedici, eleştirel ebeveyn tutumları: Bu tavırlara sahip ebeveynler çok kuralcı ve disiplinlidir. Koyduğu hudutlarda esneklik göstermezler, çocuğu ile ilgili karar verilmesi gereken bir hususta en hakikat kararın kendi kuralları ve sonları çizgisinde verilen karar olduğuna inanırlar ve bu kararın dışındaki tüm fikir ve teklifleri reddederler. Çocuklarının görüşlerini dinleseler dahi onların bakış açısından mevzuyu ele alamazlar, çocuklarının hislerini manaya, empati marifetleri kâfi değildir, ani öfke içerikli davranışlar gösterebilirler. Bu şekil ebeveyn tavırlarının baskın olduğu ailelerde yaşayan çocuklar kendilerini bedelsiz, değersiz hissedebilirler. Aile dışındaki okul üzere toplumsal ortamlarda, akran ortamlarında kendi görüşlerini beyan etmekten çekinirler, farklı etraflarda de görüşlerine kıymet verilmeyeceği, eleştirileceği, dalga geçileceği hissi yaşayabilirler. Kendileriyle ilgili kendisinin tek başına seçim yapabileceği, karar verebileceği bahislerde dahi ebeveynlerine yahut arkadaşlarına bağımlı kalabilirler, kendi başlarına inisiyatif almaktan çekinebilirler. Veya zıttı olarak kendileri de katı, kuralcı olup ebeveynlerini rol model olarak alıp farklı beşerlerle bağlantılarında benzeri şeklide kendi fikirlerinin dışına çıkmakta zorlanan, esneklik gösteremeyen, bu nedenle arkadaş ortamlarında sevilmeyen, dışlanan çocuklar olabilirler. Bu davranışlarını bilinçdışı gerçekleştirdikleri için neden dışlandıklarını anlayamazlar. Ergenlik ve genç yetişkinlik devrinde özgüven sorunları, değersizlik, yetersizlik hisleri, depresyon, telaş bozuklukları yaşama riskleri artar.
- Aşırı müdahaleci, esirgeyici, kollayıcı ebeveynlik tavırları: Bu şekil ebeveynlik tavırlarının baskın olduğu ebeveynler genel olarak çok telaşlı bir yapıya sahiptirler, korku bozuklukları teşhisleri olabilir. En aksisini düşünme, karamsarlık ve felaketleştirmeye yatkınlıkları vardır. Erken çocukluk çağından itibaren çocuklarının başına onları duygusal ve fizikî olarak olumsuz etkileyecek olayların gelebileceğine dair çok tasa ile onları yalnız bırakmama gayreti içine girerler. Her davranışlarını denetim ederler. Yalnız uyumalarına müsaade vermezleri park üzere oyun alanlarında daima nezaret altında fiyatlar, kendi başına yapabileceği işleri başına ziyan gelir kanısı ile tek başına yapmasına müsaade vermezler. Kendini sözel olarak savunabileceği, tabir edebileceği ortamlarda çocuğunun yerine konuşurlar ve onu savunmaya çalışırlar. Çocuklar da küçüklük çağlarından itibaren korkulu, kaçıngan bir yapıya sahip olurlar. Arkadaşları ona ziyan verebilir diye düşünebilirler, ‘ya ödevimi eksik yaptıysam, ya öğretmen kızarsa’ gibi düşüncelerle okula gitmeyi reddedebilirler. ‘Ya top başıma gelirse, başım kanarsa’ üzere niyetlerle arkadaşlarıyla toplu oyunlara katılmaktan kaçınabilirler. Ergenlik çağlarına gelseler dahi karanlık korkusu, hırsız korkusu, canavarlar, yaratıklar üzere daha çocukluk çağına mahsus kaygılarından sıyrılmakta zahmet yaşarlar. Üniversite çağlarına geldiklerinde ailelerinden başka yaşamayı istemezler. Bağımlı, dertli ve kaçıngan bir kişilik yapılanması geliştirebilirler. Dert bozuklukları, takıntı bozuklukları, depresyon, gerilime karşı çok hassaslık, karar verme ve aksiyon geçirme zahmeti genç yetişkinlik devirde yaşayabilecekleri problemlerdir.
- İhmalkar ebeveyn tavırları: Çocuklarının duygusal ve fizikî gereksinimlerinden fazla kendi hayatını ön plana alan ebeveynlerdir. İş hayatları ile uzun müddet meşgul olurlar, çocuklarının onlardan kendisine vakit ayırma taleplerinin birçoklarını karşılıksız bırakırlar. Çocuklarının kendi işlerinin ve hayatlarının ne kadar ağır olduğunu anlamasını, görmesini isterler. Bazen kendi duygusal yüklerini, problemlerini çocuklarına anlatıp onlardan takviye beklerler. Daha yalnız büyüyen, ebeveynleriyle erken çocukluk çağlarından itibaren duygusal birlikteliği gereğince deneyimlememiş gençler olurlar. Büyükanneleri ile yahut bakıcılarla büyüler. Erken çocukluk devirlerinde sık bakıcı değişikliği durumlarında farklı farklı tavırlara maruz kalabilirler, bu da onlarda baş karışıklığı ve insanlara inançlı bağlanma zahmeti doğurabilir. Çocuklar kendilerini daha yalnız hissedebilirler, ebeveynlerinin takviyesi birlikte karar verilmesi gerek hususlarda dahi tek başına karar verme ve aksiyona geçme zorunda kalabilirler, yaşlarına nazaran çok da istemediğimiz erken olgunlaşma, büyüme belirtileri gösterebilirler. Ergenlik devrinde arkadaş etrafına daha çok yönelebilirler, gece çıkmaları, alkol kullanımı üzere durumlarla yaşlarına nazaran daha erken başlayabilirler. Geç yetişkin periyotta insanların onu bırakabileceği tasası ile yakın ilgilerde bağlanma problemleri yaşayabilirler.
- Aşırı müsamahakar ebeveyn tavırları: Ebeveynler çocuklarının her istediğini yapma, hiçbir isteğini reddetmeme, çok müsaade verici olma, uygunsuz davranışlarına hudut koymama eğilimi içinde olurlar. Çocuklarının yaptığı yanlışları görmezden gelirler. Çocuklarını gereğinden fazla över ve tebrik ederler. Bu şekil ebeveyn tavrıyla yetişen çocuklar farklı ortamlarda da kendi davranışlarına hudut koymada zahmet yaşarlar, rahat hareket ederler, hudut tanımamayı ‘doğal, normal’ olarak kabul ederler, çocukluk çağlarında arkadaş ortamlarından dışlanma yaşayabilirler. Okul üzere kurallı ortamlarda otorite tanımama, öğretmenlerle bağlantı sorunu yaşayabilirler. Tenkitlere açık olmazlar ve bu hallerde saldırgan tavırlar sergileyebilirler.
Danışmanlık ve Takviye Almak Önemli
Tüm olumsuz ebeveyn tavırlarının çocukluktan erişkinliğe kadar kimlik ve kişilik gelişiminde, gelişebilecek ruhsal ve bedensel meselelerde katkısı olabileceğinden bireylerin erken farkındalıkları, değişime açık olmaları ve gereğinde bu alanda danışmanlık ve dayanak almaları daha sağlıklı kuşaklar için değer arz etmektedir.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
News
