TÜİK Türkiye sıhhat araştırmasına nazaran; 2010 yılında alkole başlama en çok ‘merak’ nedeniyle olurken, 2022’de her 2 şahıstan 1’i cümbüş emelli alkole başladı.

Gençlerin alkol ya da öteki hususlara yönelme sebeplerinin merak duygusu, arkadaş tesiri, özenti, eğlenme maksatlı ve gerilimle başa çıkma üzere nedenlerden kaynaklandığını belirten Psikiyatri Uzmanı Prof. Dr. Onur Noyan, “Ergenlik devrinde, beyin şimdi gelişimini tamamlamamış, bilhassa mantıksal kararlarımızı yöneten ön beyin olgunlaşmamış oluyor. Bu durum, ergenlerin duygusal olarak daha hareketli ve riskli davranışlara açık olmalarına yol açıyor.” dedi.

Sosyal medya, dizi/film platformları ve hatta bilgisayar oyunlarının da alkol tüketimini olumlu bir biçimde tasvir ettiklerine dikkat çeken Prof. Dr. Noyan, “Sosyal medya ve başka platformlar, bilhassa Z jenerasyonu için bir hayat stili vitrini fonksiyonu görmekte ve hedonistik kıymetleri pekiştirmektedir.” uyarısında bulundu.

Üsküdar Üniversitesi NPİSTANBUL Hastanesi Psikiyatri Uzmanı Prof. Dr. Onur Noyan, alkole başlama nedenleri ve cinsiyete nazaran dağılımını ortaya koyan TÜİK Türkiye sıhhat araştırması sonuçlarını kıymetlendirdi.

2 şahıstan 1’i cümbüş hedefli alkole başlıyor 

TÜİK Türkiye sıhhat araştırmasına nazaran, 2010 yılında alkole başlama en çok ‘merak’ nedeniyle olurken, 2022’de her 2 bireyden 1’inin cümbüş gayeli alkole başladığı görüldü.

Gençlerin alkol ya da öbür unsurlara yönelme sebeplerinin ferdî farklılıklara nazaran değişiklik gösterdiğine değinen Psikiyatri Uzmanı Prof. Dr. Onur Noyan, “Genel olarak beş temel etkeni belirleyebiliriz; merak duygusu, arkadaş tesiri / akran baskısı, özenti, eğlenme gayeli ve gerilimle başa çıkmak için… Bu beş faktörün yanında son yıllardaki gelişmelerle toplumsal medya tesiri de yeni bir etmen olarak kıymetlendirilebilir.” dedi.

Umutsuzluk, toplumsal dert, kimlik arayışı ve kümede yer edinme uğraşı bağımlılığa yatkınlığı etkiliyor

Bağımlılık konusunda farkındalık yaratma çalışmalarında bilhassa üzerinde durulması gereken noktanın, merak ve dehşet ortasındaki istikrarın sağlanması olduğunu lisana getiren Prof. Dr. Onur Noyan, “Ailelerin, okulların ve bu alanda faaliyet gösteren kurumların sağladığı bilgilerle gençlerin meraklarını hakikat bilgilerle tatmin etmeyi hedefliyoruz. Terazi metaforu ile düşünürsek, bir tarafta bilgi arayan meraklı bir genç, öbür tarafta gerçek bilgilerle donanmış ve yüksek farkındalığa sahip bir genç bulunmaktadır. Terazinin hangi tarafı daha ağır basıyorsa, genç o tarafta bir gelişim gösterecektir.” dedi. 

Ergenlik devrinde, beynin şimdi gelişimini tamamlamadığını, bilhassa mantıksal kararlarımızı yöneten ön beynin olgunlaşmadığını da kelamlarına ekleyen Prof. Dr. Noyan, şöyle devam etti:

“Bu durum, ergenlerin duygusal olarak daha hareketli ve riskli davranışlara açık olmalarına yol açar. Yenilik arayışı ve heyecan, bu devirde bilhassa yüksektir. Ümitsizlik, yalnızlık hissi, toplumsal tasa, öz benlik algısının düşük olması, kimlik arayışı ve kendisine kümede yer edinme gayreti üzere kişisel faktörler bağımlılığa yatkınlığı etkileyen temel ögelerdir. Erişim kolaylığı da bu devirde alkol kullanımının artmasına sebep olabilecek faktörlerdendir. Rastgele bir hususun çarçabuk bulunabileceği ya da elde edileceğine yönelik algının o hususun kullanım oranlarını arttırdığını daha evvelki yıllarda yapılan çalışmalardan biliyoruz. Bu sebeple alkol, tütün eserleri üzere yasal unsurlara erişime yönelik yaş kısıtlamalarının uygun takip edilmemesi de kullanımın yaygınlaşmasına sebep olabilir.”

Eğitimler ve farkındalık çalışmaları merak hissinin azalmasını sağlıyor 

“Alkol kullanmaya başlama yaşına yönelik çok net bir bilgimiz olmasa da lise periyodunun bu açıdan daha riskli olduğunu söyleyebiliriz.” diyen Prof. Dr. Onur Noyan, daha erken yaşlarda kullananlar olabileceği üzere daha ileriki yıllarda da başlayanlar olabileceğini hatırlattı. 

TÜİK’in yaptığı öteki araştırmalara nazaran 2022 yılında 15-24 yaş aralığındaki bireylerde hiç alkol kullanmamış olma durumunun yüzde 90’a yükseldiğini belirten Prof. Dr. Noyan, “Bu oran geçtiğimiz yıllarda; 2019’da yüzde 84, 2016’da yüzde 85 iken, 2022’de artış göstermiş olması değerli. Verilen eğitimlerin, farkındalık çalışmalarının, merak hissinin azalmasına sebep olan ömür üslubunun tesirli olduğunu düşünmekteyim.” formunda konuştu.

Sosyal medya, Z jenerasyonu için bir ‘yaşam biçimi vitrini’ fonksiyonu görüyor

Araştırmaların yanında yapılan anketlerdeki alkol kullanma sebeplerine de değinen Prof. Dr. Onur Noyan, şu bilgileri verdi:

“2010’da merak duygusu alkol kullanma nedenleri ortasında öndeyken 2022’de cümbüş maksatlı alkol kullandığını belirten bireylerin artması dikkat alımlı. Cümbüş hedefli alkol kullanma oranlarının yıllar içerisinde arttığı görülüyor. Bu artışta birden fazla etkenin kıymetli olduğunu değerlendiriyorum. Bilhassa Z nesli olarak isimlendirilen 15-24 yaş ortasındaki jenerasyonun doğumlarından itibaren teknolojik gelişmeler ve toplumsal medya ile çok sıkı bir münasebette olmaları, ömür şekli tercihleri ve davranış kalıpları üzerinde tesirli olmuştur. Toplumsal medyada, dizi/film platformlarında ve hatta bilgisayar oyunlarında alkol tüketimi olumlu bir formda tasvir edilmekte ve eğlenmek için alkolün gerekli olduğu iletisi verilmektedir. Toplumsal medya ve öteki platformlar, bilhassa Z nesli için bir hayat stili vitrini fonksiyonu görmekte ve hedonistik bedelleri pekiştirmektedir. Gençler ortasındaki hedonistik eğilimler sadece alkol kullanımıyla sonlu kalmıyor; alışveriş alışkanlıkları, hoşluk ve ferdî bakım eforları, markalı eser tercihleri ve yemek yeme alışkanlıkları üzere bahislerde da kendini gösteriyor. Bu materyalistik hedonizm, genç jenerasyonların günlük hayat seçimlerini etkileyen geniş bir etmen haline gelmiştir.”

Olumlu tesirler de kelam konusu olabilir 

Bu durumun birtakım olumsuz tesirlerinin yanında olumlu tesirleri de olabileceğini belirten Psikiyatri Uzmanı Prof. Dr. Onur Noyan kelamlarını şöyle tamamladı:

“Alkol ve sigara kullanıma yönelik farkındalıklarının artması kullanım oranlarının düşmesine sebep olabilmekte lakin kullanma nedenleri farklılaşmaktadır. Toplumsal medya tesiri ile görünür olma tek tip birey modelinin ortaya çıkmasına sebep olabilir. Gençleri kendi içlerindeki ferdî yeteneklerini ve özelliklerini ön plana çıkartacak halde gelişimlerine değer vermeye teşvik etmek yararlı olacaktır.”

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı