Ancak bu devri hem ebeveynlerin hem de çocukların daha sağlıklı ve verimli geçirmeleri ismine birtakım değerli noktalara dikkat etmek gerekiyor. Bu periyotta muhakkak bir dozda imtihan derdinin doğal olduğunu hatırlatan Uzm. Psikolog Zeynep Göktuna, kaygısı artan, imtihana olduğundan farklı manalar yükleyen öğrenciler için her imtihanın bir kriz olduğuna işaret etti. Bunu önlemek ismine da imtihana çok az vakit kala bilhassa ebeveynler için kıymetli ihtarlarda bulundu. 

 

LGS yaklaştıkça çocuklarda telaşın arttığını anlatan Uzm. Psikolog Zeynep Göktuna “Kaygının en kıymetli nedeni belirsizliktir. İmtihan sonucunun nasıl olacağı; hasebiyle geleceğinin nasıl etkileneceği, yaşanacakların net olmayışı korku yaşanmasına neden olmaktadır” dedi. 

“Çocuklar; hayatlarının akışını etkileyecek bir yarışa girecekler, bu ‘yarışta’  belirli dozda yaşanan telaş normaldir” diyen Yeditepe Üniversitesi Bağdat Caddesi Polikliniğinden Uzm. Psikolog Zeynep Göktuna, “ çocuk sınava farklı anlamlar yüklediğinde, sınavı kesinlikle kazanılması gereken bir ‘savaş’ olarak algılamaya başladığında; her bir çalışma testini, hatta her bir soruyu da bir savaş olarak görmeye başlar ve böylece korku gün geçtikçe artar ve imtihan periyodu atlatılması çok güç olan bir ‘kriz’ haline dönüşür. ” diye konuştu. 

Zeynep Göktuna, yanlış anne baba tavırları, çocuğun ‘ailemi hayal kırıklığına’ uğratırsam korkusu, huzursuz aile ortamı, daima ders çalış baskısı,  ailenin imtihan ve imtihan sonuçlarıyla aşırı ilgilenmesi, ailenin sınavı çocuğun hayatının en kıymetli olayı olarak görmesi, çocuğa sınavı kesinlikle kazanması gerektiği iletisinin verilmesi, çocuğun imtihana farklı manalar yüklemesi,  ailenin beklentisinin çocuğun kapasitesinin üstünde olması, çocuğun diğerleriyle kıyaslanması, çocuğun imtihanla ilgili dehşetlerinin gereğince önemsenmemesinin  kaygıyı attıran nedenler olarak sıraladı. 

ÇOCUĞUN PSİKOLOJİSİ NEYİ ANLATIYOR?

Sınava hazırlanan öğrencinin içinde bulunduğu psikolojiyi yeterli anlamak gerektiğini söyleyen Uzm. Psikolog Göktuna, “Bu dönemde çocuklar imtihanı kesinlikle kazanmak zorunda oldukları bir yarış olarak algılarlar. Aile, arkadaşlar ve yakın etrafın sadece alacakları puanla ilgilendiklerini, sınavı kazanırsa etrafındaki herkesin kendisine daha çok kıymet vereceğini düşünürler bununla birlikte imtihan periyodunda ailelerin kendileri için yaptıkları fedakarlıklar nedeniyle ailelerine karşı borçlu ve hatalı hissederler. Bunun sonucunda da kendilerini daha çaresiz hissedebilirler.   Bu hissettikleri de imtihan devrinde davranış değişiklerinin baş göstermesine neden olur. Bunun sonucunda da kız öğrencilerde alınganlık, kolay ağlama, içe dönüklük, erkek öğrencilerde ise kolay öfkelenme üzere davranış değişiklikleri baş gösterebilir.” Diye konuştu. 

SINAV ÖNCESİ ÇOCUKLARA NASIL DAVRANILMALI?

“Öncelikle çocuğunuza, insanın her vakit kazanmasının ve başarılı olmasının mümkün olmadığını, kazanmak kadar kaybetmenin de hayatın bir modülü olduğunu ve hayatın sonu olmadığını anlatın” diyen Zeynep Göktuna, bu mevzuda ailelerin tavır ve davranışlarının nasıl olması gerektiğine dair şunları anlattı: “Çocuğunuza, O’nun muvaffakiyetinden çok kıymetli olanın ‘elinden gelenin en güzelini yapması’ olduğunu, imtihanın O’nun bahtı olmadığını, imtihanın O’ndan daha kıymetli olmadığını, imtihanda başarısız olsa da O’na karşı sevginizin devam edeceğini, sevginizden hiçbir şeyin eksilmeyeceğini, O’nu destekleyeceğinizi ve olumsuz bir yaklaşım sergilemeyeceğinizi ve O’nu her şartta seveceğinizin iletisini verin. ‘Sınav bizim için değerli değil’, ‘Kazanamazsan da Olur’ üzere kelamlar söylerken, ağzınızdan çıkanla vücut lisanınızın birbiri ile uyumlu olmasına da her vakit ihtimam gösterin ve dikkat edin. Unutmayın ki birbiri ile çelişkili iletiler verdiğinizde çocuğunuz daha çok vücut dilinize dikkat edecek ve bunun sonucunda da ailenin telaşlı hali çocuğa yansıyacaktır.”

“ÇOCUĞUNUZLA EMPATİ KURUN!”

“Sınava hazırlanma sürecinde ve imtihan sırasında yaşayacakları tüm zorlukları hayal edip, kendinizi çocuğunuzun yerine koymaya çalışıp, O’nun yaşadığı zorlukları anlamaya çalışın” diyen Göktuna, kelamlarına şöyle devam etti: “Sınava hazırlanma sürecinde, kendinizi çocuğunuzun yerine koyup, O’nun yaşadığı zorlukları, imtihanla ilgili endişelerini anlamaya çalışın. Söylediği ve hissettiği şeyler için O’nu sorgulamayın, kaygılarını görmezden gelmeyin. ‘Bu biçimde hissetmemelisin’ diyerek hislerini düzeltmeyin ve küçümsemeyin. Her şartta O’nu anladığınızı ve her şartta yanında olup O’na dayanak olacağınızı hissettirin.”

SINAVIN ONDAN DAHA KIYMETLİ OLMADIĞINI ANLAMASINI SAĞLAYIN

“Çocuğunuzun ergenlik devrinde olduğunu unutmayın. Bu devir çalkantılı ve ikilemli bir devirdir.  Çocuğunuza tekliflerde bulunmak istediğinizde onun sizinle birebir şeyleri göremeyeceğini bilin” diyen Göktuna kelamlarına şöyle devam etti: “Bunun yanında vücut lisanı ve ses tonu ile verdiğiniz iletilere dikkat edin. “Sınav bizim için değerli değil, ‘Kazanamazsan da olur’ üzere kelamlar söylerken; ağzınızdan çıkanla vücudunuzun söylediği çelişiyorsa çocuğunuz daha çok vücut lisanına dikkat edecek ve ailenin dertli hali çocuğa yansıyacaktır.”

ÇOCUĞUNUZLA İLGİLİ GERÇEKÇİ BEKLENTİLER İÇİNDE OLUN

Ebeveynlerin beklentileri ile çocuğun yapabileceklerinin birbiriyle uyumlu olması gerektiğinin altını çizen Göktuna, “Her anne baba çocuğunun özel olduğunu düşünür, her çocuk aşikâr alanlarda kuvvetli olabildiği üzere aşikâr alanlarda da zayıf olabilir. Beklentileriniz ile çocuğunuzun yapabilecekleri birbiriyle uyumlu olursa, çocuğunuz daha az telaş yaşayacaktır. Yapabileceklerinin çok daha fazlasını çocuktan beklemeyin hudutlarının üstünde zorlamayın” dedi. 

ÇALIŞMA UĞRAŞINI TAKDİR EDİN! 

Çocuğun daima olumsuz yanlarını vurgulamak yerine, olumlu yanlarını görmenin kendisine olumlu bakmasını kolaylaştıracağını hatırlatan Göktuna, kelamlarına şöyle devam etti: “Sık sık eleştirmek yerine, geçmişteki muvaffakiyetlerini onaylayın. Olumlu yanlarını ve uğraşlarını tespit ederek övmeyi deneyin. Çocuklarınıza, muvaffakiyet ve başarısızlık durumunda, onları destekleyeceğinizi ve olumsuz bir yaklaşım sergilemeyeceğinize inandırın. Bunun için de olabildiğince olağan ve her zamanki üzere davranın. Çok fazla hoşgörülü, çok yumuşak davranmaktan kaçının. Çocuğu rahatlatayım diye abartılı davranışlara girişmeyin! Zira bu tavır karşısında çocuk, ‘evet nitekim çok makus bir durumla karşı karşıyayım bu nedenle bana çok beğenilen görülü davranılıyor’ üzere bir kanıya kapılabilir.”

ÇOCUKLARINIZA VAKİT AYIRIN

Çocuğunuzun bu süreçte neleri yapmadığına  ve yapamadığına değil, neleri yapabildiğine odaklanmak gerektiğini anlatan Göktuna, “Özellikle imtihana az bir vakit kala çocuklarınıza, işlerinize ayırdığınız kadar vakit ayırmaya, onlarla birlikte keyif alabileceğiniz aktiflik ve faaliyetlere katılmaya itina gösterin. İmtihan değerli olmakla birlikte, çocuğunuza imtihanın onun bahtı olmadığını hissettirin.” Dedi. 

AİLE SIKINTILARINI KONUŞARAK HALLEDİN! 

Gençlere aile ortamında kendilerini tabir etme imkanı sağlayarak O’na güvenildiği ve birey olduğu hissettirmenin her vakit çok değerli olduğunu söyleyen Göktuna, “Ancak bu  dönemde çocuk ve ebeveynler ortasındaki uyuşmazlıkları konuşarak halletmeye çalışmak, bu devirde çocuklara ağır cezalar vermemek, aile içinde huzurlu ve sakin bir ortam yaratmak imtihana hazırlanan çocuğun psikolojisi açısından hayli önemlidir” dedi. 

Bir öbür kıymetli bahsin da ebeveynlerin gelecekle ilgili tasalarını, kendi gerginliğini, gerilimini ve çocuğa yansıtmaması gerektiğinin altını çizen Göktuna, “Kaygının bulaşıcı bir duygu’’ olduğu hatırlanmalı.  Unutulmamalıdır ki ; Çocuğunuzun geleceği konusundaki kaygılarınız çocuğa yansır. Çocuğunuza yansıtmadığınızı düşündüğünüz her olumsuz his ve niyet çocuk tarafından hissedilir bu nedenle aileler telaşlarını azaltmaya çalışmalıdır diye konuştu. 

ENERJİSİNİ YÜKSELTECEK ETKİNLİKLER YAPIN

Çocuğunuzun bunaldığını, keyifsiz, yorgun ve umutsuz olduğunu hissettiğinizde, O’nu dinleyip anlamaya çalışın,  ‘sınav  odaklı’ olmayan konuşmalar yapın, sevinçli olun, sık sık espri yapın, O’nu rahatlatacak, gücünü tazeleyecek etkinlikler yapın, O’nu keyifli etmek için küçük armağanlar alın ve  çocuğunuzla güzel ve keyifli vakit geçirin. 

Sınav öncesinde O’nu memnun etmek için küçük bir armağan alabilirsiniz.  O’nun başarısı ile O’na duyduğunuz sevginin hiçbir irtibatı olmadığını her   fırsatta lisana getirin. 

SINAVDAN BİR GÜN EVVEL ÇOCUKLARA NASIL DAVRANILMALI ? 

Sınava bir gün kala, harikulâde davranışlar sergilememek gerektiğinin altını çizen Zeynep Göktuna, şu bilgileri aktardı: “Akşamınızı rutin olarak sürdürün. İmtihandan bir evvelki akşam, çok fazla yorucu aktivitelerden kaçının, tahminen küçük bir seyahat yahut havadar bir alanda keyifli etkinlikler yapabilirsiniz. Bu tıp vakitlerde çocuklar çoklukla konuşmak istemezler, bu nedenle konuşmak istemediği için O’na kızmayın ve bu isteğine hürmet gösterin. Şahıstan bireye farklılık göstermekle birlikte son gün ders çalışmak tasayı arttıracağından çocuğunuza bir gün öncesinden ders çalışmayı bırakmasını tavsiye edebilirsiniz. Bir gün öncesinde imtihanla ilgili haberler duymak, görsel ve yazılı basında çıkan haberleri görmek ve takip etmek zorunda kalmak çocuğunuzun tasasını attıracağından imtihanla ilgili haberler verebilecek televizyon, bilgisayar, gazete üzere kitle irtibat araçlarından uzak durun benzeri bir biçimde yakınlarından gelebilecek olan ‘Başarı’ telefonları için de tedbir alın.  Çocuğunuzun imtihan evraklarını evvelce hazırlayın ve çocuğunuza her şeyin tam olduğunu evvelce söyleyin. İmtihan öncesi en geç 22.30- 23.00 üzere yatmasına itina gösterin, gece uyumakta zorlanıyorsa, ılık bir duş ve dinlendirici bir müzik uyumasına yardımcı olabilir.”

“SINAV GÜNÜNÜ ÇOCUKLARIN EN KIYMETLİ ANI ÜZERE DAVRANMAYIN”

Sınav sabahında da bilhassa sakin kalmak, telaşımızı çocuğumuza yansıtmamak  ve ‘ olağan bir günmüş’ üzere;  hareket edilmesi gerektiğini söyleyen Zeynep Göktuna, imtihan günü tekliflerini şöyle sıraladı: “Çocuğunuza, O’nun muhtaçlıklarını karşılayacak biçimde olağan bir kahvaltı hazırlayın ve imtihanda rahat edeceği kifayetler giymesini sağlayın. İmtihan günü, çocuğun ‘en kıymetli anı’ymış gibi’ davranmayın, sıradan bir gün üzere davranın ve asla rutininizi bozmayın. Misal bir biçimde çocuğunuzu merasimle, okunmuş şekerle, cümbür cemaat tüm aile imtihana yollamayın. İmtihana çok erken gitmek çocuğunuzun tasasını arttırabileceği üzere çok geç gitmek de hem sizde hem de çocuğunuzda gerilim yaratabilir. Bu nedenle imtihan saatine 45 dakika kala okulunuzda olun. 

AİLELER ‘SINAV ANI İÇİN ÇOCUKLARA NELER ÖNEREBİLİR?

Çocuklar için en büyük tehlike imtihan anında imtihanla ilgili düşünmek olduğuna dikkat çeken Zeynep Göktuna, ailelerin imtihan anı için çocuklara verebileceği teklifleri şöyle sıraladı: “ Ailelerimiz çocuklarına sınav anında sınavı değil, sorular üzerinde odaklanmasını; heyecanlandığı vakitlerde üçe kadar sayıp nefesini tutup bırakmasını, imtihan geçişlerinde birer ikişer dakika mola vermesini öğütleyebilirler. İmtihan bittikten sonra, çocuk imtihan hakkında konuşmak istemiyor ise O’na hürmet gösterilmeli ve imtihanla ilgili sorular sorulmaması gerektiği akıldan çıkartılmamalıdır buna ek olarak çocuğunuza beslediğinizin sevginin imtihanla bağlı olmadığını göstermek maksadıyla, imtihan sonrasında tüm aile üyeleri daima birlikte eğlenceli şeyler yapılması, çocuğunun nitekim sevildiğini hissetmesini sağlayacaktır.”

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı