Uzmanlar, eğriliğin nedeninin kolay bir kas spazmı, karın ağrısı ya da bel fıtığı olabileceği üzere ergenlik periyodunda kendini belirli eden Ergenlik Çağı İdiopatik Skolyoz’dan da kaynaklanabileceğini belirtiyorlar. Bu sorunun kız çocuklarında erkeklere nazaran daha sık görüldüğünü belirten Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı Prof. Dr. Ufuk Aydınlı, Ergenlik Çağı İdiopatik Skolyoz’a dair bilgiler vererek, ailelere değerli ikazlarda bulundu.  

Ergenlik devri, çocukluktan gençliğe geçmenin gerek fizikî gerekse ruhsal açıdan sancılarının yaşandığı çok özel bir devir. İşte bu özel periyotta kimileri ‘skolyoz’ ile tanışıyor. Üstelik bu çocukların sayıları hiç de az değil. 10-16 yaş ortasında çocukları olan ailelerin dikkatinin skolyozun erken teşhis edilmesi açısından çok değerli olduğuna dikkat çeken Acıbadem Ataşehir Hastanesi Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı Prof. Dr. Ufuk Aydınlı, anne babaların skolyoz hakkında bilmeleri gereken 10 soruyu yanıtladı. 

Her omurga eğriliği skolyoz mudur?

Ergenlik Çağı İdiopatik Skolyoz teşhisinin konulabilmesi için hekimin yaptığı fiziki muayenede hiçbir sendromik bulgunun olmaması gerekiyor. Ayrıyeten nörolojik yahut kaslara ilişkin bir sorun bulunmayan, radyodiagnostik tetkiklerde (X-ray, MRI, BT) skolyoz dışında hastanın kemiksel yahut hudut sistemine ilişkin sorun tespit edilmemesi de çok değerli. Tüm bu nedenler dışlandıktan sonra omurgada 3 boyutlu deformasyon görülmesi ve bu deformasyonun da tek, çift ya da üçlü eğrilikler formunda oluşması gerekiyor. 

Görülme sıklığı erkek ve kız çocuklarında farklılık gösteriyor mu?

Kız çocuklarında skolyozun görülme oranının erkeklere nazaran daha yüksek olduğunu belirten Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı Prof. Dr. Ufuk Aydınlı, Türkiye’de 2015-2022 yılları ortasında Dr. Necdet Sağlam ve arkadaşları tarafından yapılan bir araştırmaya dikkat çekerek şunları söylüyor: “Bu araştırmada, Ergenlik Çağı İdiopatik (nedeni bilinmeyen) Skolyoz (AIS) görülme sıklığının ortalama 100.000’de 129 olduğu gösterilmiştir. Kız çocuklarda görülme sıklığı erkeklerden 1.5 kat fazladır. Bu mühlet boyunca 10.311 bireye skolyoz ameliyatı yapılmıştır. Bu da toplam skolyoz tanısı konan bireylerin yüzde 3.8’inin cerrahi müdahale gereksinimi olduğunu göstermektedir.”

AIS, kız ve erkek çocuklarda farklı mı ilerler?

AIS görülme yaşının çoklukla 10-16 yaş ortasındaki periyot olduğunu belirten Prof. Dr. Aydınlı, bu genellemeyi bozan hastalar olduğuna lakin bu durumun son derece az görüldüğüne dikkat çekiyor.  Erkek ve kız çocuklarında AIS görülme sıklığının skolyozun derecesine nazaran değiştiğini belirten Prof. Dr. Ufuk Aydınlı, “Düşük dereceli skolyozun kızlarda görülme sıklığı, erkeklere nazaran 2-3 katına çıkıyor. Öte yandan erkek çocuklarda, skolyoz daha yavaş ilerler. Bu nedenle erkeklerde düşük dereceli skolyozların tanısı da konulamamaktadır. Bir öteki dikkat çeken bilgi ise, kızlarda cerrahi gerektiren derecelerin, erkeklere nazaran 7-8 kat daha fazla görülmesidir. Lakin bunun tam olarak nedeni de bilinmemektedir.” 

İlerlediğinde hangi hastalıklara yol açar?

Omurganın orta sınırının bozulması sonucu beden simetrisi etkileniyor. Böylelikle omuz düzey farkı, bel oyuklarında değişiklik, göğüs kafesinin deformasyonu gözle görülür hale geliyor. Hem sırt hem de bel eğriliği olan şahıslarda simetri dengelendiği için skolyozun geç fark edilebileceğine dikkat çeken Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı Prof. Dr. Ufuk Aydınlı şu bilgileri aktarıyor: “Özellikle 4-8 yaş ortası olan erken idiopatik skolyozlarda akciğer doku gelişimi nedeniyle eğriliğin mümkün olduğunca düşük derecelerde tutulması gerekir. AIS ve erken idiopatik skolyozlarda akciğer kapasitesi etkileniyor. Eğriliğin 70 dereceyi geçmesiyle kalp ve akciğer hastalıkları gelişebiliyor.” 

AIS, sadece estetik bir sorun mudur?

AIS, başlangıçta yani eğrilik daha azken estetik bir sorun üzere algılanabiliyor. Lakin eğriliğin süratle ilerlemesi, bu yaş kümesinde ameliyat seçeneğini gündeme getiriyor. Ergenlik çağında 40 ve üstü derecelerdeki eğrilikler düzeltilmediğinde büyüme tamamlanmış olsa bile, yetişkinlik devrinde hastanın skolyoz derecesinde mekanik nedenlerle artış görülebiliyor. Eğrilikteki bu artış, vakitle kemik ve eklem deformasyonları yaratıyor ve kişi, sırt, bel ve basen ağrıları çekmeye başlıyor. Hastanın hayat kalitesini bozan bu duruma karşı ameliyat, değerli bir tedavi seçeneği haline geliyor.  

Korse ile tedavi mümkün mü?

AIS’nin erken teşhisi yani 20 derece ve üstü olan hastalara ameliyat dışında önerilen seçenek korse oluyor. Prof. Dr. Aydınlı “Ergenlik periyoduna girmemiş ve ilerleyici nitelikte AIS tespit edilmiş hastalarda,  kişinin eğriliğine uygun korseler kullanılabilir. Lakin korse kullanımı uzun müddetli olmalıdır. Gün içinde 23 saat kullanılması önerilir. Birtakım hastalar için gün içinde bu kadar uzun müddet korse kullanmak, onları negatif etkileyebilir. O nedenle çocuğun korseye ahenk sağlaması için aile ve etrafı tarafından desteklenmesi gerekir” diyor. 

Spesifik idman, pilates ve yoga ne kadar faydalı?

Egzersiz, pilates ve yoganın AIS tedavisinde yararı var mı? sorusunu yanıtlayan Prof. Dr. Aydınlı, bu husustaki araştırmaların skolyozun durması ya da geriletilmesinde umut veren sonuçları olmadığına dikkat çekerek şu bilgileri veriyor: “Pozitif bilim açısından bakıldığında spesifik idmanlar, pilates ve yoganın yararlı olduğu ve skolyozun durmasını yahut geriletilmesini sağladığı konusunda son yayınlanan milletlerarası mecmuada hiçbir umut verici data yoktur. Bununla birlikte ülkemizde de bu yollar skolyoz tedavisinde yer almaktadır. Bana nazaran antrenman yapmanın kimseye bir ziyanı yoktur; kas gelişimini takviyeler. Lakin skolyozun antrenmanla kalıcı olarak düzelebilmesi bu hususta yapılan bütün çalışmalara aykırıdır. Schroth skolyoz antrenmanların orjinal web sayfasında dahi bu idmanların 30 derece altındaki skolyozlara uygulanması ve en fazla 5 derece düzelme elde edileceği yazmaktadır.” 

Ameliyat nasıl yapılıyor?

AIS tedavisinde değerli bir yeri olan ameliyat vaktini, eğriliğin açısı belirliyor. AIS, cerrahi sistemlerle tam olarak tedavi edilebiliyor. Cerrahi tedavi çoğunlukla sırt ve bel bölgesinde açık cerrahi ile omurgalara vidalar koyularak yapılıyor. Omurga ameliyatlarında hudutların korunması için nöromonitörizasyon tekniğinin de kullanıldığını belirten Prof. Dr. Aydınlı, şu bilgileri veriyor: “Nöromonitör, nörolojik komplikasyon olmaması için geliştirilen bir metottur. Cerraha ameliyat sırasında hudutların korunması için bilgi verilir. Ameliyat mühleti, 2-4 saat ortasında değişir. Hastanın uyutulması, uyandırılması ve odasına dönmesi için gereken toplam mühlet yaklaşık 6 saati alabilir”

Ameliyat prosedürü neye nazaran seçiliyor?

Skolyoz ameliyatlarının anterior denilen usulle, göğüs kafesi ve karın yan bölgesinden girilmesiyle de yapılabileceğini belirten Prof. Dr. Aydınlı bu usulle birtakım hastalarda daha az omurganın ameliyat edildiğine dikkat çekiyor ve şunları söylüyor: “Ameliyat metodu hastanın en çok fayda sağlayacağı yolla yapılır. Son 5-6 yılda tekrar öne çıkan ve halk ortasında ‘ipli skolyoz’ olarak da bilinen sistem, her hasta için uygun değildir. Birtakım hastalarda tekrarlayan ameliyatlar yerine tek bir ipli sistem ameliyatının yapılması, hastanın sıkıntısına tahlil olabilir.”

Ameliyat sonrası hasta ne vakit olağan hayata dönebilir?

Hastanın ameliyat sonrası birinci günde oturtulup, ayağa kaldırıldığını belirten Prof. Dr. Aydınlı, “Hasta, ameliyat sonrası hastanede 3-4 gece kalır. Taburculuk sonrası hasta 3-4 hafta günlük aktivitelerini yapabilir. Birinci aydan sonra yüzme, üçüncü aydan sonra tek başına yapılabilen sporlar, 9-12 ay sonra ise ekip sporları yapabilir” diyor. 

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı