Avrupa Birliğinden Binalar için Yeni ve Zorlu Hedefler

Avrupa Komitesine nazaran 2021 yılında Avrupa Birliğindeki ülkelerde gücün yüzde 42'si binalar tarafından tüketilirken, bu tüketimin yüzde 80'i ısıtma ve soğutma için kullanılmıştı. İnşaat gereçlerinden kaynaklanan emisyonlar da dahil olmak üzere binaların Avrupa'daki emisyonların yüzde 36'sından sorumlu olduğu ve mevcut binalardaki konut sakinlerinin yaklaşık yüzde 10’unun 2022 yılında meskenlerini gereğince ısıtamadığı belirlenmiştir. 

Bina güç performansının iyileştirilmesindeki değeri açıkça vurgulayan bu datalar sonrasında ’’Binaların Güç Performansı Direktifi’’ndeki revizyonlar kapsamında önerilen ve AB üyesi tüm devletlerden talep edilecek birtakım kıymetli ve aktüel gayeler şöyle sıralanabilir:

• 2030 yılına kadar tüm yeni binaların sıfır emisyonlu olması hedeflenirken, kamu binaları için bu tarih 2028 olarak belirlendi.
• Minimum Güç Performans Standartları (MEPS) belirlenerek, 2030 yılına kadar konut binalarının en berbat performans gösteren yüzde 16’sında, 2033 yılına kadar ise ticari binaların yüzde 26'sında güç performansının güzelleştirilmesi hedefleniyor.
• 2030 yılına kadar kamu, ticari ve yeni inşa edilecek tüm konut binalarında güneş gücü sistemlerinin kademeli olarak devreye alınması talep ediliyor. Bina ısıtma ve soğutma sistemlerinde ise fosil yakıt kullanımına 2040 yılında son verilmesi için planlama yapılıyor.
• 2030 yılından itibaren tüm yeni binalar için ömür döngüsü karbon (Whole Life Carbon - WLC) raporlaması mecburî hale gelecek. Burada uyulması beklenen limit bedellerin 2027 yılından itibaren yayınlanmaya başlayacak yol haritalarıyla belirlenmesi öngörülüyor.

Türkiye özelinde ise Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın yayınladığı güncellemelerle Binalarda Güç Performansı Yönetmeliği 2022 yılında değişti. Bu güncellemelerle bir arada, bir parseldeki toplam yapı inşaat alanı 2025’e kadar 5000 m2, sonrasında ise 2000 m2’den büyük olan binaların ‘’Neredeyse Sıfır Güçlü Bina (NSEB) ‘’ yüksek güç verimliliği kurallarına uygun olarak inşa edilmesi ve güç muhtaçlıklarının 2025’e kadar en az yüzde 5’ini sonrasında ise yüzde 10’unu yenilenebilir güç sistemleriyle karşılama koşulu getirildi.

Bu binaların güç performans sınıfı en az 'B' olacak formda tasarlanıp, inşa edilmesi mecburî hale gelirken mevcut durumda bu kurallara uymayan binalara yapı ruhsatı verilmediği de unutulmamalı. 

EMBER tarafından Aralık 2023’te yayınlanan kıymetli bir araştırma raporuna nazaran Türkiye’nin çatılarındaki güneş gücünün teknik potansiyeli 120 GW olarak belirlenmiş. Bu da Türkiye’de çatıların toplam elektrik tüketimini karşılama potansiyelinin yaklaşık yüzde 45 olduğunu gösteriyor. Yaklaşık olarak hesaplandığında 3.6 Milyar USD’Lik bir tasarruftan kelam etmek mümkün ki bu hayli değerli bir sayı.

Ülkemizin değerli bir eksiğinin AB direktifinde belirtilen gömülü karbon emisyonlarına yönelik gayeleri olduğunu söyleyebiliriz.

Binalarda ömür uzunluğu karbon tahlili konusu bizlerin gayretlerine karşın şimdi dalda karşılığı olmayan, memleketler arası yeşil bina sertifikasyon sistemleri haricinde mahallî mevzuatta talep edilmeyen bir bahis olarak karşımıza çıkıyor.

Diğer yandan operasyonel karbon emisyonlarının önümüzdeki devirde yenilenebilir güç ve öteki güzelleştirmelerle belirli bir ölçekte azaltılabilmesi mümkün. Dünya Yeşil Binalar Kurulu tarafından yapılan bir araştırmaya nazaran, 2050 yılında binaların toplam karbon emisyonlarının yüzde 50’sinin gömülü karbon olarak gereç ve sistemlerin üretim ve tedarik zinciri esnasındaki karbon emisyonlarından kaynaklı olacağı öngörülüyor.

Uzun yıllardır yeşil bina çalışmalarımız kapsamında ‘Bina Hayat Döngüsü Analizi’ yapıyor olsak da hem mevzunun aciliyeti açısından lokal mevzuatlara girmesi hem de tüm binaların ruhsat basamağında Bina Hayat Döngüsü Karbon Tahlili yapması gerektiğini düşünüyoruz. 

Özellikle yılda yaklaşık 150 binanın yeni bina ruhsatı aldığı, 500 bin civarında kentsel dönüşüm projesinin devam ettiği, binaların ve dolaylı dalların toplam sera gazı emisyonlarının yaklaşık yüzde 40’ından sorumlu olduğu ülkemizde, güç verimliliği ve karbonsuzlaştırılmaya yönelik atılacak her adım epeyce değerli. Bu noktada ülke olarak bizim de AB’ye parallel olarak gayelerimizi acilen güncellememiz gerektiğini belirtmeliyim. 

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı